Κάθε χρόνο εμφανίζονται σε όλο τον κόσμο >500.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Κάθε χρόνο επίσης, >250.000 γυναίκες πεθαίνουν από τον καρκίνο αυτό. Είναι ο τρίτος συχνότερος καρκίνος στη γυναίκα παγκοσμίως. Ακόμη και στην προηγμένη Ευρώπη αλλά και στην Ελλάδα, χάνουν κάθε χρόνο νέες γυναίκες τη ζωή τους, από μία νόσο που υπάρχει δυνατότητα να προληφθεί σχεδόν 100%.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά, στον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus – HPV). Υπάρχουν πάνω από 150 υπότυποι του ιού και ~40 απ’αυτούς προσβάλλουν συνήθως την πρωκτογεννητική (και όχι μόνο) περιοχή και στα δύο φύλα.
Μερικοί απ’ αυτούς (όπως οι τύποι 6 και 11) αναφέρονται ως «χαμηλού κινδύνου», διότι συνήθως προκαλούν τα γνωστά καλοήθη κονδυλώματα. Τα κονδυλώματα είναι επάρματα του δέρματος σαν κρεατοελίτσες, με μίσχο ή πλατιά βάση, και όψη σαν κουνουπίδι. Είναι συνήθως αστυμπτωματικά, ενώ σπανιότερα μπορεί να δίνουν κνησμό (φαγούρα) ή καύσος (τσούξιμο). Θεραπεύονται συνήθως με καυστικές κρέμες, καυτηριασμό, κρυοπηξία ή laser.
Αντίθετα, περίπου 15 τύποι (με συνηθέστερους τους 16 και 18) αναφέρονται ως «υψηλού κινδύνου» ή «ογκογόνοι» («καρκινογόνοι») διότι μπορεί να προκαλέσουν κυτταρικές αλλοιώσεις, που, εάν εξελιχθούν, μπορεί να οδηγήσουν μετά από χρόνια σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Οι τύποι 16 και 18 ευθύνονται για το 70% περίπου των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου και για το 50-60% των περιπτώσεων προκαρκινικών αλλοιώσεων.
Η μόλυνση από κάποιον τύπο του HPV είναι πάρα πολύ συνηθισμένη. Περίπου το 80% των σεξουαλικά ενεργών γυναικών υπολογίζεται πως θα προσβληθούν σε κάποια στιγμή της ζωής τους από κάποιο τύπο HPV! Η μόλυνση από τον HPV συνδέεται κατά κανόνα με τη σεξουαλική πράξη. Η χρήση προφυλακτικού μειώνει τον κίνδυνο μόλυνσης, δεν προστατεύει όμως απόλυτα, επειδή ο HPV μπορεί να μεταδοθεί και με τη δερματική επαφή στην περιοχή των γεννητικών οργάνων. Πρέπει βέβαια να τονισθεί ιδιαίτερα ότι η συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών που θα προσβληθούν από κάποιον τύπο HPV δεν θα παρουσιάσει ποτέ κάποια αλλοίωση στα κύτταρα του τραχήλου. Στο 75% περίπου των περιπτώσεων η λοίμωξη θα υποχωρήσει από μόνη της συνήθως σ’ ένα διάστημα από 8 έως 18 μήνες. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις η HPV-λοίμωξη θα παραμείνει επί χρόνια, και σε ένα πολύ μικρό ποσοστό (1-5%) μπορεί να οδηγήσει σε προκαρκινικές ή καρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο της μήτρας. Αν η γυναίκα ελέγχεται τακτικά, αυτές οι αλλοιώσεις θα αναγνωριστούν έγκαιρα και θα θεραπευθούν από τον γιατρό.
Εδώ και λίγα χρόνια υπάρχουν προφυλακτικά εμβόλια εναντίον της μόλυνσης από τον HPV. Αυτά περιέχουν μόνο πρωτεΐνες της κάψας του ιού και όχι γενετικό υλικό (DNA) και κατά συνέπεια δεν μπορούν να προκαλέσουν νόσο (ούτε σε ήπια μορφή, όπως συμβαίνει με άλλα εμβόλια που περιέχουν εξασθενημένα στελέχη μικροβίων ή ιών). Πρόκειται ουσιαστικά, για το πρώτο εμβόλιο που διαθέτει ο άνθρωπος, εναντίον μίας μορφής καρκίνου! Υπάρχουν 3 εμβόλια στην αγορά: Το 1ο (διδύναμο) παρέχει ανοσία κατά των τύπων 16 και 18, στους οποίους οφείλεται το 70-80%των περιστατικών καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Το 2ο (τετραδύναμο) προστατεύει επιπλέον κατά των τύπων 6 και 11 που προκαλούν το 90% των οξυτενών κονδυλωμάτων. Το 3ο (εννεαδύναμο) προστατεύει επιπλέον του 2ου, και από τους τύπους υψηλού κινδύνου 31, 33, 45, 52 και 58, με αποτέλεσμα να προστατεύει σε ποσοστό πάνω από 90%, από προκαρκινικές και καρκινικές βλάβες του τραχήλου και άλλων οργάνων.
H έρευνα των τελευταίων δεκαετιών απέδειξε παράλληλα την άμεση αιτιολογική συσχέτιση του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων και με άλλους καρκίνους, άλλων οργάνων, οι οποίοι, βέβαια, δεν αφορούν μόνο σε γυναίκες αλλά και σε άνδρες. Έτσι, όχι πάντα σε ποσοστό κοντά στο 100%, όπως στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, αλλά σε ποσοστά που κυμαίνονται από 30% έως 90%, η μόλυνση από τον ιό HPV σχετίζεται με την εμφάνιση καρκίνου στον κόλπο, στο αιδοίο, στον πρωκτό, στο πέος, στην στοματική κοιλότητα, στη γλώσσα, στις αμυγδαλές, στον φάρυγγα, στον λάρυγγα και πιθανόν και σε άλλα όργανα του σώματος και των δύο φύλων.
Το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της Ελλάδας, έχει σχεδόν εναρμονιστεί με τις οδηγίες του Αμερικάνικου, αλλά και του Βασιλικού Κολλεγίου Μαιευτήρων και Γυναικολόγων της Μ.Βρεττανίας. Σύμφωνα με αυτό, ο εμβολιασμός πρέπει να ξεκινά πριν τις πρώτες σεξουαλικές επαφές. Μεταξύ 11 και 15 ετών, γίνονται 2 δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών. Από 15 ετών και μετά, γίνονται 3 δόσεις σε 0, 1-2 μήνες και 6 μήνες. Η μικρότερη ηλικία για το εμβόλιο είναι τα 9 έτη. Το Πρόγραμμα δικαιολογεί το εμβόλιο για κορίτσια ως 18 ετών. Αλλά έχει προφυλακτική δράση, τόσο σε μεγαλύτερες ηλικίες, όσο και σε ήδη προσβληθείσες γυναίκες από κάποιον τύπο του Ιού, αλλά και σε άντρες.
Σχετικά με τον συγγραφέα
Δελφύς στην αρχαία ελληνική γλώσσα είναι η μήτρα. Άλλωστε ετυμολογικά η λέξη αδελφός («α» αθροιστικό + δελφύς, -ύος), είναι αυτός που προέρχεται από την ίδια μήτρα, ο ομομήτριος
